Winteronderhoud boot: vergeet uw gasinstallatie niet

6 november 2018

winteronderhoud_boot_vergeet_de_gasinstallatie_niet

Veel boten gaan weer uit het water de stalling in, wat tevens een ideale plek is voor winteronderhoud aan de boot. Hierbij denken we al snel aan schoonmaken, antivries in de drinkwatervoorzieningen en koelsystemen van de motor, accu’s aan de druppellader en op wat langere termijn komt ook de klus met anti-fouling aan de beurt. Wat echter niet vergeten moet worden is de gasinstallatie van de boot. Uit steekproeven blijkt dat het hier nog weleens schort aan tijdig en preventief onderhoud. Ook de installatie, het monteren of aanpassen van het systeem zorgt niet zelden voor aandachtspunten. Kleine schoonheidsfoutjes, maar soms ook levensgevaarlijke creaties kunnen een groot gevaar vormen voor de mensen aan boord van de boot. Daarom leek het ons verstandig om in dit blogbericht aandacht te geven aan het onderhoud en de veiligheid van de gasinstallatie op uw boot.

Om gevaarlijke omstandigheden te voorkomen, is het verstandig om bij het winteronderhoud de installatie èn het onderhoud van de gasinstallatie serieus te nemen. Met behulp van een aantal handige tips is het voor bijna iedereen goed te doen.

Bij twijfel raden we altijd aan om contact op te nemen met een officieel onderhoudsbedrijf. Voert u zelf het winteronderhoud inclusief de gasinstallatie uit, dan helpen we u hiermee graag op weg. Ook voor de aanleg van de installatie dragen we een aantal belangrijke punten aan.

De gasfles

Laten we voor het winteronderhoud van de boot bij het begin van de gasinstallatie beginnen: de gasfles. De gasfles mag uiteraard alleen binnen de opgedrukte keuringsdatums (bij)gevuld worden. Dit centrale opslagpunt van brandstof voor uw keuken en/ of verwarming dient niet zomaar ergens geplaatst te zijn ‘omdat er nog wel een plekje is’.

De standplaats en hoofdkraan van de gasfles moet vanaf buiten toegankelijk zijn; dus niet binnen. Bij afwezigheid en stalling zet u de hoofdkraan dicht. Om eventuele gaslekkages af te kunnen voeren (incl. gelekt gas bij het verwisselen van de fles), moet deze ruimte voorzien zijn van ventilatie openingen (zowel aan de boven als onderzijde). Uiteraard mag er geen water in blijven staan, om roestvorming aan de fles te voorkomen.

Tip: bij aluminium of kunststof flessen heb je hier geen last van. Voor bepaalde types gasflessen zijn kunststof schaaltjes verkrijgbaar om een roestkring te voorkomen.

De openingen moeten minimaal 19 mm in doorsnede zijn voor een goede uitgewaseming. Vanzelfsprekend mogen die ventilatieopeningen alleen letterlijk naar buiten zijn; niet naar een bergruimte of andere interne ruimte. Zet de fles niet in de zon, stevig vastgezet rechtop en zo dat hij niet kan omvallen.

Een gasflesbeugel of bun is hierbij erg praktisch. Een gasfles los op het dek of op het zwemplateau plaatsen is uit den boze! Wat er gebeurt als de gasinstallatie van de boot niet deugdelijk is wil je niet in je jachthaven meemaken. Yachting Monthly deed in 2011 een praktijk onderzoek. Bekijk voor de indrukwekkende beelden het onderstaande filmpje (bron: Yachting Monthly, 2011).

De gasdrukregelaar

De gasdrukregelaar zit direct op de gasfles geschroefd. De bevestiging is met een linkse draad. De drukregelaar zorgt ervoor dat de hoge druk in de gasfles niet ongeremd de gasleiding in kan lopen, maar reduceert deze op 30 millibar (in sommige oude systemen 50 millibar).
Meestal kunt u dit terugvinden op het typestickertje van de gasverbruiker; bijvoorbeeld onderop de kookplaat.

De gasdrukregelaar bevat een rubber membraan, wat meteen de reden is dat deze niet het eeuwige leven heeft. Het rubber is aan veroudering onderhevig, zodat een maximale levensduur op 10 jaar wordt gesteld. Gezien de geringe kosten en de directe invloed op de veiligheid wordt deze meestal elke 5 jaar vervangen. De productiedatum (maand-jaar) is in de gasdrukregelaar gestanst.

Zakt de druk binnen een kwartier omlaag, dan is er sprake van een lekkage. Gevaar!

U heeft bij vervanging meteen de keuze voor een gasdrukregelaar inclusief manometer. Dit biedt meteen een groot voordeel: als de verbruikers uit staan, de gasfles open heeft gestaan en vervolgens weer dicht is gedraaid, moet de manometer gewoon op druk blijven. Zakt de druk binnen een kwartier omlaag, dan is er sprake van een lekkage, ofwel: gevaar!

 

Gaslekdetectie

Om een lekkage nog nauwkeurig op te kunnen sporen, kunt u ook kiezen voor de installatie van Gaslox gaslekzoeker. Dit handig apparaatje monteert u tussen de leiding en gasslang vanaf de fles.

winteronderhoud boot: gasinstallatie checken op lekkageEen transparant reservoir met vloeistof zal belletjes vertonen, als er sprake is van lekkage. De Gaslox is door elke booteigenaar binnen 10 minuutjes te monteren in de gasinstallatie van de boot.
Is er eenmaal sprake van lekkage, dan is het zaak om deze snel op te sporen en te verhelpen. Een handig hulpmiddel hierbij zijn spuitbussen met gaslekzoeker. Hieruit komt een soort zeepachtige spray die, zonder rubber leidingen of pakkingen te laten uitdrogen, flink begint te schuimen op de plek waar een lek is.

Het zal niet de eerste keer zijn als dit op een koppelstuk of in een afsluitkraan is. Schroefkoppelingen zijn meestal eenvoudig los te maken en van teflontape te voorzien, alvorens ze weer lekdicht vast te zetten. Ga er vervolgens niet standaard vanuit dat het euvel verholpen is, dus altijd weer testen op lekkage!

De gasslang en gasleiding

gasslang vervangenVanaf de drukregelaar loopt een stukje verbindingsslang naar de vaste leiding. Zorg dat deze niet overmatig lang is; maximaal een meter is meer dan voldoende. Gasslang mag van de meeste fabrikanten tot 5 jaar na productie worden gebruikt. De productiedatum staat daarom op de slang gedrukt. Ook hier geldt: de geringe kosten van een stukje slang wegen niet op tegen de veiligheidsrisico’s. Daarom hanteren veel onderhoudsbedrijven een termijn van 3 jaar na productie. Ziet u eerder haarscheurtjes in de buitenmantel, dan is er niet meteen sprake van een panieksituatie (omdat de slang uit minimaal 2 lagen bestaat), maar is dit wel een héle goede reden om hem z.s.m. te vervangen. Aandachtspuntjes zijn de plekken rondom de koppelstukken en bij slangenklemmen. Uiteraard gebruikt u op de boot alleen RVS slangenklemmen.

Gaslekzoeker hoort in elke gereedschapskist thuis

De gasslang gaat z.s.m. over in een vaste leiding naar het vervolg van de gasinstallatie, waarvoor meestal koperleiding wordt gebruikt. Daar waar de leiding ‘naar binnen’ gaat moet absoluut een gasdichte en schuurvrije doorvoer worden toegepast. Nog handiger is een schotdoorvoer te gebruiken; waar u aan beide zijden de koperleiding op kunt vast knellen. Bij alle knelkoppelingen gebruikt u verstevigingsbussen, zodat de leiding door de knelkoppeling niet teveel ingedrukt kan worden met lekkage als gevolg.
De leiding is door de flexibiliteit handig aan te leggen, te zagen, te buigen. Deze zit uiteraard om de 30cm vast met leiding clips, en blijven op minimaal 20 cm afstand van elektra. Probeer doorvoer door de motorruimte te vermijden! Is dit onvermijdbaar, zorg dan in de motorruimte voor een leiding uit-één-stuk, zodat de kans op lekkages bij koppelingen geminimaliseerd is. Vervolgens komt de gasleiding aan bij het gasverdeelblok. Dit zijn de gaskranen aan de binnenzijde van uw boot, waarmee elke verbruiker afzonderlijk kan worden afgesloten.
Ook hier is controle met lekspray lekzoeker geen overbodige luxe. Vergeet niet dat het laatste stuk leiding naar bijvoorbeeld uw kookplaat soms ook een slang is (in het geval van cardanisch opgehangen gaskomfoor en  gasovens). Vervang deze dus ook tijdig!

De gasverbruikers

Uw boot heeft als verbruiker wellicht een gaskomfoor, een gasoven of gaskachel en ook hier is een controle op zijn plaats. Controleer of de automatische gasstop zijn werk doet. Dit werkt met een zogenaamde thermokoppel. Soms werken deze niet goed meer. Bij goed functioneren zorgt de warmte van de vlam voor een klein elektrisch stroompje dat deze thermische beveiliging een ventieltje openhoudt voor de gasdoorvoer. Waait de vlam uit, koelt de thermokoppel af, stopt het stroompje en sluit de gasklep van de brander.

Test of de gasstroom binnen enkele seconden stopt nadat de vlam is uitgeblazen!
Soms gaat de vlam telkens uit, nadat u de brander heeft aangezet. Meestal is de aansluiting van de thermokoppel vervuilt of gecorrodeerd helpt een behandeling met contactspray. Ook een subtiel tikje op de thermokoppel kan soms al helpen. Anders dient de thermokoppel vervangen te worden. De brander moet een helderblauwe vlam hebben.Een gele vlam duidt op een slechte verbranding, wat verholpen moet worden.

gasverbruikers boot winteronderhoud

Help: het gas is op!

Het winteronderhoud aan de boot is meteen een mooi moment om te kijken of er nog genoeg gas in de gasfles zit voor het nieuwe vaarseizoen. Meestal kan dit met een weegschaal of kofferweger. Het leeggewicht en maximumgewicht staat op de fles, en ruwweg kunt u ervan uitgaan dat 1 liter gas circa 500 gram weegt. Bij een (te) lege fles gaat u naar de gasflessenhandel. Sommige exemplaren kunt u laten bijvullen, andere merken hanteren een soort ruilsysteem.

Wat u echter NOOIT moet doen is zelf vullen. Los van het feit dat dit verboden is bij alle tankstations, hebben we het dan niet over propaan of butaan, maar over LPG; een mengsel van propaan en butaan. Propaan heeft de voorkeur voor de boot, omdat butaan bij lagere temperaturen niet goed verdampt. M.a.w.: dan doet uw kookplaat het niet. Bij LPG zal bij lagere temperaturen alleen het propaan gedeelte verdampen, en blijft de butaan in de leidingen en fles achter. Zodra de temperatuur weer stijgt verdampt deze butaan in de leidingen, waarmee u flinke steekvlammen kunt verwachten als u de kookplaat of oven aansteekt door de opgelopen druk. Vraag daarom bij de gasboer altijd voor de zekerheid naar een flesvulling met propaan.

…in de veronderstelling van een nog steeds een werkende rookmelder…

Resumerend kunnen we stellen dat de gasinstallatie voor veel comfort aan boord zorgt, maar tevens dat het systeem levensgevaarlijk is, als er niet vakkundig wordt geïnstalleerd of onderhouden. Ga bij twijfel altijd langs de expert, en gebruik de gasinstallatie van de boot, de bijbehorende installatiematerialen en onderhoudsmiddelen alleen daarvoor waar ze voor bedoeld zijn. En last but not least: zorg voor voldoende goed inzetbare blus- en veiligheidsmiddelen aan boord. Check dus bij het winteronderhoud van de boot meteen de datum en drukmeter van uw brandblusser.

Het irritante piepje dat de batterij van de rookmelder leeg raakt zal mogelijk niet meer klinken na een paar maanden stalling, waardoor u in de veronderstelling bent dat u nog steeds een werkende rookmelder heeft. Vervang daarom bij aanvang van het nieuwe vaarseizoen de batterijen van rook- en CO melders!

Veel succes met dit deel van het winteronderhoud aan uw boot!